Монголын улс төрч хүүхнүүдээс хамгийн дуулиантай нь Н.Болормаа хатагтай. Цагтаа хүүхдийн байгууллага толгойлж, бүр УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож, Боловсролын яамыг удирдаж явсан төрийн сайд хүн. Гэвч тэрбээр Монголын Үндэсний Олон нийтийн
Wednesday, May 10, 2017
ААВАА БИ ТАНД НЭГ ЮМ ХЭЛНЭЭ, ТЭГЭХДЭЭ ДАРАА ГЭЭД Л…
Сайн байна уу? Би арга ядсан нэг эцэг хүн байнаа. Та нар магадгүй намайг өдий хөгширчихөөд яах гэж интернэт ухаж, хүүхдийнхээ амьдралыг зарлаж явж байгаа юм бэ гэж хэлэх л байх. Гэхдээ би яах аргагүй мухардчихаад байна. Тэгээд ч өдөржингөө
ШӨНИЙН 4 ЦАГТ ДУРЛАЛТ ХОС ЗУСЛАНГИЙН БАЙШИНДАА АМРАХААР ИРЖЭЭ, ГЭНЭТ ХААЛГЫГ МАШ ХҮЧТЭЙ НҮДЭЖ ЭХЛЭЖЭЭ, АЙСАН НӨХӨР НЬ ХААЛГЫГ НЭЭТЭЛ...
2005 оны 2-р сарын 11-нд Америкт болсон гэнэ. Кристен Маккай болон Жэймс Хоёт нар найзынхаа хуримын үдэшлэгийг тараад, Хоётын зуслангийн байшинд шөнө хонохоор явжээ. Тухайн байшинд болсон аймшигтай хэрэг одоог хүртэл тайлагдаагүй хэвээр үлдсэн юм.
Дурлалт хосууд юу ч бодож санахгүй сайхан үдшийг хамтдаа 2 аа өнгөрөөнө гэж найдаж байжээ.
А.САЙХАНЦЭЦЭГ: ТӨГСӨХ АНГИЙН СУРАГЧДЫГ “ЦАГААН ХУУДАСТАЙ ТӨГСГӨНӨ” ГЭЖ СҮРДҮҮЛСЭН БАЙНА ЛЭЭ
Нийслэлийн 116 дугаар сургуулийн сурагчид өнөөдрөөс хичээл хаялт зарлалаа. Тодруулбал, тус сургуулийн 7-12 дугаар ангийн долоон сурагч чанартай
МАШИН НЬ ШАТСАН ЗАЛУУД ”ПРИУС”-ТЭЙ ЖОЛООЧИД ТУСЛАХААР БОЛЖЭЭ
Сүхбаатар дүүргийн Баруун дөрвөн зам орчимд байрлах “Талст” дэлгүүрийн замын эсрэг талд өчигдөр /2017.05.10/ 12.30 цагийн орчимд “Приус 20” маркийн автомашин шатсан.
Автомашин нь шатсан залууд “Приус эзэмшигчдийн нэгдсэн групп” гэх фэйсбүүкийн цахим хуудасны гишүүд туслахаар хандивын аяныг эхлүүлжээ. Тус групп нь нийт 100 гаруй мянган гишүүнтэй аж. Гишүүн тус бүр 1000 төгрөгийн хандив өргөж, автомашин нь шатсан залууд машин авч өгөхөөр болжээ.
Группын гишүүн тус бүрээс мянган төгрөгийн хандив цуглуулснаар 11 сая төгрөгийн хандив цуглах боломжтой гэдэг тооцооллыг гаргасан аж.
Г.Тэгшсүрэн
Tuesday, May 9, 2017
Сэрэмжлүүлэг: Таны хүүхэд ”Цэнхэр халим”-д хорлогдох вий!!!
Дэлхий нийтийг айдаст автуулж буй “Синий кит” буюу “Цэнхэр халим” гэх тоглоом нь 2016 оны сүүлээр ОХУ-д үүссэн. Энэхүү тоглоомын зорилго нь амиа хорлох юм. ОХУ-д “Цэнхэр халим” тоглоом үүссэнээр өсвөр насны хүүхдүүд амиа хорлох үйлдэл ихэсчээ. Тэднийг амиа хорлоход хүргэж буй гол зүйл дүрмэнд нь оршиж байгаа аж.
Олон нийтийн сүлжээгээр ихэнхдээ өсвөр насны хүүхдүүд тоглож байгаа гэж дээр дурьдсан. Тэд # siniykit, yavigre # # цэнхэр, # tihiydom гэх зэрэг хаштагуудыг хэрэглэж байвал тоглож буйн шинж юм. Иймд хүүхдүүд болон дүү нараа тоглож байгаа эсэхийг шалгаарай. Тоглогчдыг хуурамч дансанд бүртгэж аваад өдөр болгон даалгавар өгсөөр нийт 50 удаагийн сорилт биелүүлэхийг шаарддаг аж. Харин хамгийн сүүлийн даалгавар нь амиа хорлох юм.
ОХУ-д 130 гаруй хүүхэд амиа хорлоод байна
Уг тоглоомны улмаас ОХУ-д 130 хүүхэд амиа хорлосон талаар Австрали улсын “News” сайтад энэ сарын 1-ны өдөр мэдээлжээ. Австрали улсын сэтгэцийн эрүүл мэндийн мэргэжилтний хэлж буйгаар, “ОХУ-д залуучууд ихэвчлэн уг тоглоомонд татагдаж байгаа нь айдас юм” гэжээ. 2014 онд ОХУ-д 24,982 хүн амиа хорлосон тоо байдаг аж. 2016 онд ОХУ-д олон нийтийн сүлжээнд "Цэнхэр халим" бүлэглэл нээсэн удирдагч болох 21 настай Филипп Будеикинийг баривчилж байсан аж.
"Цэнхэр халим"-д хорлогдсон хоёр охин амиа егүүтгэв
Цахим орчинд буй болсон энэхүү тоглоомд донтох магадлалтай насныхан мэдээж өсвөр үеийнхэн байдаг аж. Үүнийг гэрчлэх хамгийн сүүлийн жишээ бол хоёр охины амиа хорлосон үйлдэл юм. Энэхүү үйл явдал Австралид болсон юм. Тодруулбал, өнгөрсөн сарын сүүлээр
Юлия Константинова /15 настай/,
Вероника Волкова /16 настай/
охид амиа алджээ. Тэд хүний амиар наадагч "Цэнхэр халим" тоглоомын тоглогчид байжээ.
"Цэнхэр халим" Монголд...
Дэлхий нийтийг айдаст автуулаад буй "Цэнхэр халим" цахим тоглоом манай улсад сүүлийн үед хүчтэй дэлгэрээд байна. Үүнийг гэрчлэх мэт өнгөрсөн сард нийслэлд дунд сургуулийн хоёр охин учир битүүлгээр орон сууцны тагтнаас үсэрч амиа хорлосон хэрэг гарав. Мөн фэйсбүүк хуудсаар "Цэнхэр халим" гэх бүлэг маш ихээр буй болоод байна.
Дээрх бүгд "Цэнхэр халим" хэмээх цахим тоглоом Монголд нэгэнт нэвтэрснийг гэрчилж буй юм. Иймээс эцэг, эхчүүд өсвөр насны хүүхэддээ тавих хяналтаа сайжруулж, интернэт орчин дахь хэрэглээг нь анхаарах шаардлага гарсныг үүгээр сануулж байна.
Эх сурвалж: Criminal.mn
НУА ХҮҮХЭН МААНЬ НӨХРӨӨ ЭЗГҮЙЧЛЭНЭ, ЭСВЭЛ ГАНЦ БИЕ НАЙЗ БҮСГҮЙДЭЭ ХАНЬ БОЛЖ ХОНОЛОО ГЭЖ ГАРНА
Би найз охинтой, бас нууц амрагтай. Би ч бас нууц амрагийнхаа нууц нь. Тэр нөхөртэй, хүүхэдтэй. Эхэндээ уулзах секс хийх ч аюултай санагддаг байсан бол одоо зүгээр л амьдралын хэв маягт орчихсон. Сардаа 1-3 уулзсаар байгаад бараг 3 жил болчихсон байна шүү дээ. Нз охин маань гэрсэг болохоор манайд байх нь ховор. Тэгээд л би нууц ажлаа хийх боломж ихтэй. Хэрэгцээ нь гарсан үед надад мэссэж ирээд л ярьж байгаад өдрөө товлоод учирна даа. НуА хүүхэн маань нөхрөө эзгүйчлэнэ, эсвэл ганц бие найз бүсгүйдээ хань болж хонолоо гэж гарна, эсвэл найзуудтайгаа шоудах хугацаандаа биеэ оторлож манайд ирнэ, ихэнхдээ шөнө. Надаас илүү юм шаардахгүй, надтай янз бүрээр сексдэх, хөхөх учиргүй дуртай. Надад хамгийн таалагддаг нь амаараа тавиулаад үрийн шингэнийг залгих.Харин таалагддаггүй нь гэдсээрээ бүдүүрчихсэн бас анал хийе үзий гэхээр дургүйцээд байдаг нь. Над дээр ирж байгаа гээд бодохоор л шууд боов босчихдог. Харин нз охин мань ирэхэд сэрэл нээх хөдөлдөггүй. Нүцгэлээд бие биенээ өдөөж эхлэхэд л босч эхэлдэг. Олон байрлалаар сексддэггүй, өөрийнхөө тавьдаг байрлалаар л сексдээд байдаг болохоор миний сонирхол буурчихсан байх л даа. Гэхдээ нз охин минь их хөөрхөн охин болохоор түүнийг харж байх, хамт гадуур явах сайхан санагддгийн тэгээд ч тэр тавиад байдаг болохоор бидний харьцаа нээх халуун биш ч, бас хүйтэн биш. Одоохондоо иймэрхүү байдалтай амьдрал үргэлжилж байна. Цаашдаа цэвэрхэн амьдрах сонирхолтой байгаа ч гэсэн нз охиныхоо нэгэн хэвийн үйдлээс болоод өөр хүүхэн сонирхоод байхын. Гэхдээ яг энийг бичиж байхдаа НуА-гүй болсон нь дээр юм байна гэж бодов. Учир нь би хэдэн жилийн өмнө дэл сул охидуудтай явалдаж байгаад нэг охин таалдагдаж найрч байгаад нз охиноо болгоод секс хийсэн чинь мөөнгөнцөр халдаачихсан байсан. Өөрөөсөө ч ичсэн, тэр нз охин бид 2 харьцаа ч хөндийрсөн. Тийм явдал цаашид тохиолдохгүй гэх баталгаа байхгүй. Гай болж ДОХ тээгээд явж байвал аюул болно шүү дээ… Завтай байсандаа ийм юм бичсэн чинь өөрийгөө хүртэл бодолд оруулдаг юм байна. Нууц болохоор манай найзууд ч мэддэггүй, намайг их үнэнч залуу гэж бүгд боддог ярьдаг, инээдтэй юм. Гэхдээ манай найзууд тэр хүүхнийг танина, харин миний нуА гэдгийг мэдэхгүй. Анх НуА-гаа анх нөхөртэй хүүхэдтэй гэдгийг нь мэдэхгүй ууж байгаад таксинд суулгаж өгдөг хүн болоод явж байхдаа согтуудаа үнсэлцээд тэгээд л бидний харьцаа эхэлж билээ…
Трансжендер Солонгын аймшигтай нууц нь уураа барьж чаддаггүй өвчтэй ба хөгшин хүний нүд сохлох гэж дайрчээ. бичлэгтэй
Трансжендерүүдийн дунд зохиогддог дэлхийн нэр хүндтэй "Miss international Queen” тэмцээнд Монголоос Б.Солонго оролцож шилдэг 10 оролцогчийн нэгээр үлдэж олны танил болсон нэгэн. Тэгвэл тэрбээр өмнө нь эрэгтэй байсан юм энэ тухайгаа ч нуулгүй олонд дэлгэсэн. Трансжендер Солонгыг сайлах хүн байх ч муулах хүн тоймгүй олон. Тэрээр саяхан "21000" нэртэй реалити шоунд орсоноос хойш түүний нэр хүнд маш эрчимтэй өссөн юм.
Ингээд та бүхэндээ нэгэн нууц дэлгэе. Тэрээр уураа барьж чаддаггүй синдромтой бололтой. Түүний нэгэн бичлгийг манай уншигч бидэнд илгээсэн бөгөөд тэр нэг залуу руу дайрч давшлан хараал урсгаж байгаа дүр зураг энэхүү бичлэгт буужээ. Мөн тус залуу бичихдээ "Өчигдөр сонсох нээ гаражны манаач хөгшин ах руу үзүүртэй юм барьж дайран нүдийг нь сохолно" гэх мэтээр сүрдүүлсэн тухай бичжээ.
2050 ОНООС ХҮМҮҮС АНГАЖ ҮХЭЖ ЭХЭЛНЭ
НҮБ-аас томилогдсон судалгааны баг өнгөрсөн сарын турш дэлхийн улс орнуудын байгаль хамгалах, экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах ажилд хэрхэн анхаарч байгааг судалжээ. НҮБ-аас дээрх эрдэмтдийн тайланд тулгуурлан “Дэлхийн олон янз байдлын товч” хэмээх илтгэл гаргасан байна. Илтгэлд “Дэлхийн олон улс орон ургамал, амтан устаж алга болж байгааг мэдсэн хэрнээ нүдээ аниад өнгөрөөж байна. Хэдхэн мөнгө олохын төлөө өөрт нь учруулж байгаа хор хохирлыг байгаль тун удахгүй хэд дахин нугалж авах болно” хэмээн онцолсон байна.
1976-2002 онд дэлхийн сээр нуруутан, түүний дотор хамаарах сүүн тэжээлтэн, хэвлээр явагч, шувуу, хоёр нутагтан, загасны төрөл зүйл гурав дахин багассан байна. “2002 Йоханнесбургт хуралдсан байгаль хамгаалах олон улсын конвенцид оролцсон улс бүр сайн сайхан амлалт өгч, байгалиа хамгаалахаа амлаж байсан. Харамсалтай нь, амьдрал дээр ам ажил хоёр нь зөрчилдсөнийг энэ удаагийн судалгаа харууллаа” хэмээн НҮБ-ын Биологийн төрөл зүйлүүдийг хамгаалах Конвенцийн нарийн бичгийн дарга Ахмед Жоглаф хэлсэн юм. Өнгөрсөн хугацаанд сүүн тэжээлтнүүдийн 21, шувуудын 12 хувь нь мөхөж, шүрэн арлуудын 27 хувь нь устжээ.
Илтгэлд мөн байгаль сүйтгэж олсон ашгаас гарах гарлага нь нэмэгдсэнийг тодорхой жишээн дээр гаргаж тавьсан байна. Жишээлбэл, ой мод устгаж олсон орлого нь ус худалдаж авах зардлаас хэд дэхин бага байгаа гэдгийг баталжээ. Энэ янзаараа бол 2050 оноос хүмүүс ангаж цангаж үхэх болно. Учир нь дэлхийн хүн ам энэ үед 9 тэрбум болсон байх юм.
С.Төгөлдөр
Monday, May 8, 2017
Англичууд Монголчуудын талаар ингэж бичжээ
"The Guardian" бол 1959 оноос хойш хэвлэгдэж буй Английн өдөр тутмын сонин юм. Цахим хэлбэрийн сонин долоо хоног тутам шинэчлэгддэг бөгөөд Америк, Австрали гэсэн олон улсын цахим хуудастай алдартай сонин билээ. Тэгвэл тус сонинд Монгол улсын талаар, ялангуяа хөдөө, хотын шилжилт хөдөлгөөн, малчдын ахуй амьдралын талаар юу бичсэнийг хамтдаа сонирхъё.
1
Пүрэвийн Алтансүхийн гэрт малчин айлын тоног хэрэгсэл нүднээ илхэн байна. Хаяанд нь морины эмээл, ногт, хазаар, үүдний хажууд сүүний хувин байгааг хараад хүнд гэрийн гадаа Монголын хөдөө хээр талд үхэр мал, адуун сүрэг нь өвс хазлан бэлчээрлэж яваа гэж бодогдмоор...
Гэхдээ тийм биш. Алтансүхийн сүүний хувин хоосорч, эмээл тохож хөл дүүжлэх унаагүй болжээ. Адуу мал нь үрэгдэж, нэгэн цагт онгон байгальд цэвцийж байсан гэр нь Монголын нийслэл Улаанбаатар хотод төмөр багана, хуучин машинуудын дунд тоос шороонд дарагджээ. Хэдэн жилийн өмнөх зуднаар хамаг малаа алдсан Алтансүх амь зуухын тулд эхнэр 4 хүүхдийн хамт хотод ирсэн аж.
Пүрэвийн Алтансүх эхнэр Сайнжаргалын Нармандах болон хоёр хүүтэйгээ Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүрэг дэх гэр хороолол дахь гэртээ байгаа нь энэ юм.
2
"Манайх мал хуйгүй болсоон. 40 үхэртэй байснаас 39 нь цаснаар алга болж, 300 шахам хонио алдсан. Өглөө босоод ирсэн хонинууд маань осгочихсон байсан. Бидэнд юу ч байхгүй болсон болохоор Улаанбаатар явъя гэж шийдсэн юм" хэмээн 38 настай Алтансүх хүүрнэлээ.
Улаанбаатар хотыг дээрээс нь харвал төв хэсгээр нь олон тооны тэнгэр баганадсан барилга, Зөвлөлтийн үеийн орон сууцнууд, харин захаар нь хот төлөвлөлтөнд ороогүй мянга мянган гэр үзэгдэнэ.
Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд Алтансүх шиг 600000 малчин нийслэл хот руугаа ирж суурьшжээ. Нийт иргэдийн 20 орчим хувь нь Улаанбаатарт шилжин амьдрах болсноор хотын хүн ам хоёр дахин нэмэгдэж, нягтрал ихэссэн аж.
Сүүлийн 30 жилд хүн ам огцом нэмэгдэж, тэлснээр барилга хот байгуулалтын хувьд томоохон хүндрэл учраад байгаа юм.
3
"Save the Children" гэх ядуу өрх айлын хүхдүүдэд тусламж үзүүлдэг байгууллагын төслийн удирдагч Мицуаки Тоёода (Mitsuaki Toyoda) "Би 1998 онд Монголд ирсэн. Тэр үед Улаанбаатарын зарим хэсэг хов хоосон байсан юм. Гэхдээ жил ирэх тусам энэ зай үгүй болсоор байна" гэж ярьжээ.
Үүний шалтгааныг дэлхийн дулааралтай холбон тайлбарлаж болох юм. Өнгөрсөн 70 жилийн хугацаанд дэлхийн дундаж хэм 0.85-аар өссөн бол Монголынх 2.07 хэмээр өсчээ. Тиймээс Монголын цаг агаарын байдал хурцдаж, өвөлдөө цочир хүйтрэн, зундаа ган гачиг болох нь ихэссэн аж.
Гантай зун өвс ногоо бага ургадаг. Гэтэл зуднаар мал сүрэгт их хэмжээний хүнс тэжээл хэрэг болдог билээ. 1999,2009 оны зуднаар 8-10 сая тооны мал хорогдсон гэнэ.
Монголчуудын 1/3 нь мал аж ахуй эрхлэн амьдардаг бөгөөд нүүдлийн мал ахуй нь тус улсын хувьд бэлгэ тэмдэг нь болсоор ирсэн юм. Гэвч хөдөөнөөс хот руу шилжих хөдөлгөөнөөс болоод энэ уламжлал нь аюулд ороод байгаа билээ.
4
Бэгзсүрэн 1956 оноос эхлэн мал маллаж эхэлсэн бөгөөд одоог хүртэл 9 хүүхдийнхээ хамтаар малаа бараадан Улаанбаатар хотоос 600 км зайтай говьд амьдардаг аж. Тэр нийт 3800 малтай тул тус нутагтаа олон малтайд тооцогддог.
Энэ олон жил мал маллах хугацаандаа Бэгзсүрэн байгалийн өөрчлөлтийг ихээхэн мэдэрч байгаа аж. Газар нутаг нь цөлжиж, өвс урьдынх шигээ өндөр, шигүү ургахаа больж, хур бороо багасч, гол горхи ширгэсэн гэнэ.
Зөвлөлт Холбоот Улс задран унах хүртэл Монгол коммунист засаглалтай байсан тул мал аж ахуйг төрөөс зохицуулдаг байв. Мал нэгдлийн мэдэлд, засгийн газар малчдад мал сүрэг оноон маллуулна. Хамгийн чухал нь өвөл хүнд хэцүү болвол засгийн газраас өвс тэжээлээр хангадаг байсан юм.
Бэгзсүрэн: "Социалист нийгмийн үед бүх юм зохион байгуулалттай байсан. Айл бүрт өвс тэжээл өгдөг, өвлийн бэлтгэл ч сайн байлаа" гэж дурсаж байлаа.
5
Харин 1990 онд коммунизмаас зах зээлийн нийгэмд шилжиж, малчид хүссэн тооны малтай болж, хүссэн газраа амьдрах болов. Коммунизмын үед малын тоо хатуу чанд хяналтанд байж 20 саяас хэтрээгүй бол 1999 онд 33 сая, энэ зун 70 сая болтлоо өсчээ.
Гэхдээ улсаас хангамж өгөхөө больсон тул малчид зудтай бие даан нүүр тулж, хувийн аж ахуйтан болсныхоо хувьд ашигтай ажиллахын тулд зах зээлд ойртох хэрэгтэй болсны зэрэгцээ малын тоо толгой өсөхийн хэрээр бэлчээр хүрэлцээгүй болж иржээ. Харин улс төр, нийгмийн байдал өөрчлөгдөн, Монголчуудад дээрх бэрхшээлүүдийг шийдэхэд хүнд болсон тул малчид Улаанбаатар руу нүүх нь ихэссэн аж.
Коммунизмын үед малчид зөвхөн бэлчээрээ даган нүүхээс бус хотод суурьших эрхгүй байсан бол 1990 оноос хойш малчид аж ахуйгаа орхих эсэх нь чөлөөтэй болсон юм. Тиймээс ганц зудаас болсон ч юм биш, хүүхдийнхээ боловсролд анхаарах үүднээс төв газар бараадах болсон аж.
6
Сүхбаатар аймгийн нутгийн удирдлага цаг агаарын байдал сүүлийн хэдэн жил маш их дордсон гэж мэдэгдэж байгаа юм. Бямбадоржийн Амарсанаа: "7-р сар болж байхад өвс ногоо хамаагүй ногоон, өндөр ургасан байх ёстой ч, маш богино дээрээс нь гандуу өнгөтэй байна" гэж хэлээд бидэнд харуулав.
Ойр орчимд нь малын сэг зэм харагдана. Өнгөрсөн жилийн зуднаар сая гаруй мал үрэгдсэн бөгөөд Монголын зүүн өмнө хэсэгт хамгийн хүнд тусчээ. Нутгийн мал 10 орчим хувиар хорогдож, зарим айл бүр нэг ч тооны малгүй болсон аж.
Гэхдээ Сүхбаатар аймгийнхан хот руу шилжих нь тун цөөн байдаг. Учир нь Улаанбаатарт шилжин ирэгсдийн ихэнх нь баруун аймгуудаас ирснээс гадна засгийн газар болон гадны тусламжийн байгууллагууд Сүхбаатар аймагт илүүтэй анхаарал хандуулдаг ажээ.
"Save the Children" Сүхбаатар аймагт идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд малгүй болсон олон айлд өвлийг өнтэй давсан малчдын малыг үнэ тохирон худалдан авч өгчээ. Энэ хөтөлбөр нь хэдийн хот руу нүүгээд байсан айлуудад ихээхэн тус болж, буцаад аймагтаа ирж суурьшсан аж. Амарсанаа: "Малчдын дахин малтай болговол бид буцаж очмоор байна гэж олон хүн бидэнд санал ирүүлсэн" гэж ярив.
Дээрээс нь сургуулиас хол, алслагдсан нутагт амьдардаг айлын хүүхдүүдийг гэрийн боловсролд хамруулах хөтөлбөр боловсруулж байгаа аж. 2017 онд дуусах тус хөтөлбөрийн хүрээнд ажиллаж байгаа номын санч Мягмаржавын Жавзандулам: "Ингэвэл хүүхдүүд гэртээ амьдарч, хаашаа ч нүүх шаардлагагүй жирийн амьдралаар амьдрах боломжтой. Хөтөлбөр дуусч байгаад би тун их харамсаж байна. Малчдад их тустай байсан юм. Хот руу нүүх хөдөлгөөн ч багасах байлаа" гэж өгүүлжээ.
7
Гэсэн ч хөдөөнөөс хот руу шилжигсэд багаслаа ч, одоо байгаа суурьшигчдаасаа болоод нийслэл хот ачааллаа даахаа больж, дэд бүтцийн хувьд олон бэрхшээлтэй тулгараад байгаа юм. Шилжигсдийн тал орчим хувь нь хотын захад амьдарч, олон төрлийн үйлчилгээндээ хүрч чадахгүй суугаа ажээ.
Алтансүхийн амьдардаг газар ус, цахилгаан, бохир ус, дулааны асуудал тун хүндрэлтэй байдаг бөгөөд өвөлдөө даарахгүйн тулд шилжин ирэгсэд юу ч хамаагүй түлдэг тул агаарын бохирдол нь Дели хотоос ч их болсон байна.
Хөдөөнөөс шилжин ирэгсдэд хот зохион байгуулалтгүй, дэндүү нягт шигүү санагддагаас гадна хүмүүс нь мөнгөнөөс өөр юм боддоггүй юм шиг бодогддог гэнэ. Хөдөө малынхаа үр шимээр хооллочихдог бол хотод бүх зүйлийг өөр хүнээс худалдаж авах шаардлагатай байдаг.
Алтансүхийн эхнэр Нармандах: "Малчид мөнгө зарлагаддаггүй. Мал сүрэг маань бидэнд хэрэгтэй бүхнийг өгдөг. Гэтэл хотод автобус унаа, хүүхдийн сурах бичиг гээд л бүх зүйлд мөнгө төлөх шаардлагатай. Энд байх их хачин. Бид нар энэ жижигхэн газрыг авахын тулд маш их мөнгө төлсөн. Хөдөө бол хэнд ч, юунд ч мөнгө төлөхгүйгээр асар уудам газар нутаг эзэмшиж болдог" хэмээн өгүүлэв.
Тэдний хийж чаддаг бүхэн хотод тохирдоггүй тул ажил олоход хүндрэлтэй байдгийн зэрэгцээ хүүхдүүдийнхээ боловсролд зарцуулах мөнгө төлбөр тун хүнд тусдаг гэнэ. Сургуулийн багш нар нь тун цаг зав багатай, өдөрт 3 ээлжээр хичээллэдэг ажээ.
8
"Save the Children" төслийн ажилтан Тоёода: "Хэдэн сургууль нэмж баригдсан. Гэхдээ л хүрэлцээгүй байна. Дээрээс нь дунд боловсролтой, ажлын туршлагагүй хөдөөний хүн хотод ирээд олигтой ажилд орж чадахгүй шүү дээ. Харин аятайхан ажилд орж чадахгүй бол банкны зээлд хамрагдаж чадахгүй. Ингээд л орон сууц худалдаж авч чадахгүй. Тэгэхээр эхний ээлжинд хотод суурьшигсад насан туршдаа гэр хороололд амьдрахаас өөр замгүй болчихоод байгаа юм" гэж ярьжээ.
Тус нийтлэл "The Guardian" цахим хуудсанд "Нүүдэлчид устлаа. Монголын малчид яагаад хот руу нүүж байна вэ?" нэртэйгээр бичигдсэн бөгөөд Патрик Кингсли (Patrick Kingsley) сурвалжилж, Дэвид Левин (David Levene) гэрэл зургуудыг авчээ.
Сүүлийн үед Улаанбаатарын хүн ам эрс ихсэж, замын түгжрэл, утаа гээд л иргэдийг бухимдуулах зүйл багагүй гарч байгаа билээ. Үүнээс болж өөрсдийгөө хотын иргэд гэж тооцдог хүмүүсийн дунд хөдөөнийхөн ирснээс ийм зүйл болж байна, хөдөөнийхөн хөдөөнөө байвал таарна гэх маягийн хандлага ил, далдаар мэр сэр цухалзах болсон. Ялангуяа хөдөө гарч уушги дүүрэн амьсгал авч үзээгүй, өглөө болгон шинэхэн өрөм, ааруул амсаж үзээгүй, өсвөр насныхан, залуучууд хөдөөнийхөн гэхээр нийгмийн доод давхаргынхан аятай үзэж, элдвээр хэлдэг болсон нь харамсалтай. Ээж аав нь хотод төрсөн гэхээр хотын хүн болчихсон мэт санаж, гэдэс арилгаж, ховоо татаж байгаагүйсээ ичих нь бүү хэл, бахархан суудаг хойч үеийнхнээ харахад мал аж ахуй хичнээн чухлыг, нүүдэлчин соёл иргэншил маань хичнээн их үнэ цэнэтэйг огтхон ч ухаарахгүй явааг бэлхнээ ойлгож болох юм.
Дэлхий дахин даяаршин хөгжиж байгаа энэ үед Монгол улс маань цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхахын тулд хотжилт, суурин соёл иргэншлээ ч мөн дорд үзэж, хаяж гээж болохгүй. Үнэндээ Монгол улс маань хөгжиж буй улс. Суурин иргэншилд ч шилжээд удаагүй, залуугаараа байгаа тул сурах зүйл асар их байна. Гэхдээ хөгжлөө, дэлхийтэй хөл нийлүүлэн алхаж байна гээд нүүдлийн соёл иргэншил хэмээх том өв соёлоо шуудхан үр үндэсгүй тасдаад хаячихаж боломгүй. Үнэхээр тийм шаардлага тулгарах юм бол урьдаар аж үйлдвэржилт, хүн амын боловсрол, дэд бүтцийн асуудлуудаа бүрэн шийдэх хэрэгтэй билээ.
Эцэст нь хэлэхэд дээрх нийтлэлээрээ бид хэнийг ч буруутгах гэсэнгүй, бас алагчилж үзэх гэсэнгүй. Дэлхийн тавцанд гарсан хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл дээр бидний тухай ингэж бичсэн байна гэдгийг л уншигч танд хүргэж байгаа төдий. Та бүхэн дор бүрнээ нэгийг тунгаана биз ээ.
ОХУ-Д ТЭМЦЭЭНД ОРОЛЦООД БУЦАЖ ЯВСАН МОНГОЛЫН БАГ ТАМИРЧИД ОСОЛДЖЭЭ
Өчигдөр буюу 5-р сарын 7-ны өдөр, ОХУ-д тэмцээнд оролцоод буцаж явсан Монголын хүүхдийн уран гимнастикийн баг тамирчид замын осолд орсон тухай ТАСС агентлаг дамжуулжээ. Монголын баг тамирчдын сууж явсан аялалын автобус, Байгаль нуурын бүс Чита мужаас 52 км зайд осолдсон байна. Автобусанд нийт 23 хүн сууж явснаас 6-10 насны 18 хүүхэд байжээ. Урьдчилсан мэдээллээр, автобусанд байсан 18 хүүхдийн хоёр нь толгойндоо хүнд гэмтэл авч орон нутгийн эмнэлэгт хүргэгдээд байгаа юм байна. Одоогийн байдлаар осолдсон хүүхдүүдийн биеийн байдал харьцангуй тогтворжоод байна хэмээн бүс нутаг дахь хууль сахиулах байгууллагын эх сурвалж мэдээлжээ. Осолд орсон хүүхдүүдийг өнөөдөр буюу 5-р сарын 08-нд эх оронд нь буцаана гэж орон нутгийн Онцгой байдлын газраас мэдээлснийг Оросын ТАСС агентлаг дамжуулав.
А.СҮХБАТ АВАРГА АНХНЫ ЭХНЭРТЭЭ ТАЛ ЗАСААД ЭХЛЭХ НЬ ЮУНЫХ ВЭ
А.Сүхбат аварга анхны эхнэр Б.Баясгалангаасаа салж, хоёр ч бүсгүйтэй нэр холбогдон өөрөөс нь үе мултарсан залуухан бүсгүй Н.Гарамхандтай хамт амьдрах болоод багагүй хугацаа өнгөрч байгаа.
А.Сүхбат, Н.Гарамханд нар хоёр хүүтэй болж, төрийн их баяр наадмын үеэр Төв цэнгэлдэхийн хойморт ч залуу эхнэр Н.Гарамхандтайгаа тухалдаг болсон.
Гэвч анхны эхнэр Б.Баясгалантайгаа ойр дотно байж, орж гардаг талаар ойр орчмынхон шивэр авир хийлцдэг. Тэгвэл энэ сонгуулиар нэр дэвших талаар яригдаад эхэлсэн А.Сүхбат анхны эхнэртээ тал засаж, "Баясаа минь" хэмээн өөрийн цахим хуудаснаа хамт авахуулсан зургаа нийтлэх болов.
Түүний хувьд нэр дэвшихээр бол гэр бүлийн байдлын хувьд тун ээдрээтэй нэгэн. Иймээс ч аль эхнэрээ албан ёсных гэж танилцуулгадаа бичих нь бас л олны анхаарлыг татдаг.
Юутай ч сүүлийн үед анхны эхнэртэйгээ эв найртай байх болсон А.Сүхбат залуу гэргий Н.Гарамхандыгаа "жийгээд", Б.Баясгалан болон хүүхдүүдтэйгээ хамт авахуулсан зургаа сэтгүүлдээ нийтлээд нэр дэвших гээд тууж явах юм биш байгаа даа, Эсвэл сэтгүүлийн нүүрээ Н.Гарамхандтай хамт авахуулсан зургаар чимсэн нь дээр үү гээд эргэлзээ төрж ч байж мэдэх юм.
mnews.mn
Эмэгтэйчүүд бүсгүйчүүд охид нууц Ичимдэг эрхтэндээ сармис хийснээр юу болдог гэж бодож байна даа
Сармис маш олон ач тустай гэлцдэг. Ханиад хүрэхэд сармистай хар шөл, сүүнд буцалгасан сармисыг хэрэглэхэд үр дүнтэй. Тэгвэл сармисыг идэж хэрэглэхээс өөр аргууд байдаг байна.
Тухайлбал, үтрээний үрэвсэлтэй эмэгтэй сармис арилган үтрээндээ хийж хонуулахад бактери, нянг устгаж, үрэвслийг намдаадаг аж. Энэхүү аргыг нэг удаа хэрэглэхэд л маш сайн үр гардаг байна. Сармисаа хийхдээ гол хэсэгт утас хийж, зангидаж болох агаад энэ нь авахад хялбар болгох гэнэ.
Эх сурвалж: Breakingnews.mn
Б.Янжиндулам
"Ганц худаг"-ийн халуун усны хүүхэн адармаатай с&ксийн түүх
Хөдөөнөөс гэрээ ачин нүүж ирсэн Батхүүгийн эхнэр Урнаа ажил хайж явсаар эмнэлэгт асрагч болсон аж. Гэмтлийн эмнэлэгт асрагчаар орсон Урнаа толгой өөд татахгүй ажиллана
Гэмтлийн эмнэлэг болохоор асрагчийн ажил хүнд. Яр шархтай, өвчтөнүүдийн идээ, бээрийг боож, цэвэрлэх, ерөнхийдөө нүд хальтрам зүйлтэй өдөржин ноцолдоно. Хэдэн сарын дараа гэмтлийн эмнэлгийн эхүүн, муухай цус, идээ бээрний үнэр биенд нь нэвт шингэсэн аж. Үерхдэг хүүхнүүдтэйгээ хааяа нэг уулзахаар "Пээх, Урнаа чамаас юун муухай үнэр ханхийдэг болоо вэ, ус цасанд орооч" гэх. Арай соёлжуу нэг нь "Танайд халуун ус тасраа юу, үнэр дарагч хэрэглэж байгаач" гэж зөвлөнө. Харин хээгүй гүдэсхэн зантай нөхөр Батхүү нь "Яахав, сэтгэл л сайхан цэвэр байвал тэр үнэр танар дүүрч" гэж сэтгэлээр дэм өгдөг байв. Үүнээс болоод Урнаа сэтгэлээр унаж, уйтгарт автав. Бүсгүйн энэ байдлыг ханилсан хань нь ойлгоод өөрийн ойрын хамаатан ахаасаа эхнэрээ өөр ажил хийлгэх талаар тусламж гуйжээ. Батхүүгийн хамаатан Цэнгэл Шүүхийн шийдвэр биелүүлэх газарт гайгүй дээгүүр алба хашдаг байв. Нэг удаа Цэнгэл "Чи гуйж байгаа болохоор би яаж үгүй гэхэв. Хэд хоногоос утасдъя" гэж хэлээд явжээ. Тэр хэлсэндээ хүрч гурав хоногийн дараа утсаар ярихдаа "Урнаад ажил олсон. Ганцхудагт нярав, бас халуун усыг ажиллуулах юм" гэхэд Урнаа, Батхүү хоёр шууд зөвшөөрөн "Баярлалаа, Цэнгэл ах аа. Нярав гэдэг чинь болж байна. Харин цалин хэд бол?" гэж эргүүлэн асуужээ. Цэнгэл "Ганцхудаг чинь төрийн тусгай обьект гэдгийг мэдэж байгаа биз дээ. Хоёр ажил хийж, дээр нь хүнд нөхцөл гэдгээр цалин сайтай ш дээ" гэсэн байна. Бүсгүй Гэмтлийн эмнэлэгт асрагч хийж бусдын өтгөн шингэнээс авахуулаад яр шархтэй ноцолдож байхаар Ганцхудагийн халуун усан дээр ажиллах нь хөдөлмөрийнхөө нөхцлийг хавьгүй дээрдүүлж байгаа хэрэг гэдгийг сайн ухаарч суув.
Гэм нь "Ганцхудаг" гэдэг үгийг сонсоод хоригдол, ялтан нь яадаг бол. Арай хүчиндэж, зарим нь дээрэмдээд, дарамтлаад унах вий дээ" гэсэн айдас төрнө. Гэвч "Харуул, хянагч нар хажууд нь байх юм гэсэн. Тэгээд ч камержуулсан болохоор тэд яавал гэж" гэсэн үгийг хэн нэгнээс олж сонсоод багагүй сэтгэл нь амарчээ. Ажлын эхний өдөр нэг тиймэрхүү сайн дасч өгсөнгүй өнгөрөв. Дөрвөн давхар саарал байшин цаанаа л нэг муу энерги дуудах шиг санагдана. Нохойтой хянагч нар сүлжилдэн, хаа сайгүй харуул манаа. Энэ маягаар долоо хоног енгөрөхөд Урнаа ажилдаа овоо дасчээ. Төрийн тусгай обьект гэдгээр бүх зүйл цэргийн дэглэмтэй, эмх цэгц сайтай. Нярав өглөө ажилдаа ирээд таваг, халбага, сав суулгаа бүртгэж тоолно. Хоол хүнсийг давхар шалгадаг байв. Харин найм дахь өдрийн өглөө Урнаа халуун усыг ажиллуулах үүрэг хүлээж авчээ.
Эхлээд дөрвөн давхрын сэжигтэнүүд усанд орохоор болов. Ядарч туйлдсан 100 орчим сэжигтэнүүд эхний ээлжинд усанд оров. Тэд усанд орох гэж дээ, толгойгоо норгосон болоод гарсан бол дараагийн ээлжинд цэвэрхэн, ганган хувцастай арваад залуус усанд орохоор орж ирлээ. Бүр зарим нь алтан бөгж, монетон гинж зүүж, үс толгойгоо сүрхий янзалжээ. Тэд өнөөх халхын нэр цуутай овгорууд гэдгийг харахад илт. Шүршүүрийн усыг гоожуулсны дараа арван залуу хамаг хувцсаа тайлан шалдлаад усанд тааваараа орцгоолоо: Урнаа тэднийг хараад зогтусан гайхаж хоцров. Байгаа байдлаас нь илүү тэдний бэлэг эрхтэи үнэхээр гаж том хэлбэртэй юм. Хэмжээ дамжааны хувьд азарган үрээнийх. Хэлбэр дүрсний хувьд заримынх нь тээрхий чийдэн шиг хэлбэртэй нөгөө хэсгийнх нь мөөгний хүрээ шиг, зарим эрхтэн хоёр талдаа ямааны эвэр шиг хялгастай. Чийдэн шиг үлэмж том тээрхийгээ савчуулан толгойтой үсээ савандаж суугаа нэг залууг харсан Урнаа бараг шооконд орж, түүнийг гөлөрнө. Өнөөх залуу ч гэсэн халуун усны хүүхэн өөрийг нь гайхан харж байгааг анзааран хариу харц шидэлцэн нүдээ ирмээд авчээ. Анхандаа халуун ус ажиллуулах гэж нэлээд цочирдсон бүсгүй хэдэн сарын дараа энэ бүхэн нь ердөө ч хачин зүйл санагдсангүй.
Тэр мянга гаруй сайн эрсийн эрхтэнийг харж зугаагаа гаргадаг болсон байна. Яагаад ч юм бэ бэлэг эрхтэндээ вазелин шахсан эсвэл шааригтай эрчүүдийг харсан Урнаагийн биеэр нэгэн үл үзэгдэх цахилгаан хурдлан жирвэс хийдэг болов. Энэ юун эрчим хүч, ямар энергийн цахилгаан гэдгийг бүсгүй хоёр хөлөө солбин санааширч суухдаа гадарлаж байлаа. Мөрдөнд жил гаруй хоригдсон ялтнууд баасан гаригт усанд орно. Тэгж бодохоор жилийн дотор 52 удаа
Урнаатай уулзаж, зарим нь танилцаад авчээ. "Сайн уу, Урнаа ахлагч аа" гэхэд "Сайн, чиний хэрэг юу болж байна. Хэзээ таслагдах вэ. Танай камерт байсан нөгөө шар залуу чинь ялын дээд хэмжээ авсан гэл үү?" гэх мэтээр хэд гурван үг солиод авна. Гурван давхарт Сүүгий гээд 30 орчим насны биерхүү залуу байв. Усанд орохдоо Урнаад заавал нэг шоколад өгнө. Хүн амины хэрэгтэй тэр залуугийн хөвчрөөгүй тээрхийг хараад бүсгүй шооконд орж байсан удаатай.
Хөвчирч, чангараагүй байхдаа л гарын хоёр барим санжигнаж байхыг хараад хүүхний салтааны хөлс сад тавин, умдагных нь уруул үл мэдэг чийглэгдсэн байдаг болжээ. Гэвч нөгөө Сүүгий нь хүн амины хэргээр таслагдан ялын дээд хэмжээ авсан аж.
Мэдээж тэр цаазлуулсан дэг. Залуугийнх нь төлөө харамсаагүй ч ховор нандин түүний тээрхий ахиж эмэгтэй хүнийг жаргаахгүй гэж бодохоор Урнаагийн сэтгэл бага зэрэг харамссан юм. Хүүхэн өөрийнхөө нөхрийн муу шодойг "Ганцхудаг"-ийн овгоруудын бэлэг эрхтэнтэй зүйрлэх ч аргагүй. Тэр үүнээс болж өөртөө гутрах шиг болно. Гэхдээ Урнаа тийм ч сайхан хүүхэн биш ч гэлээ мөрдөнгийн мянган эрсийн өмнө лусын дагина, мисс, топ модель шиг харагддаг гэдгээ ухаарахгүй явж. Шүршүүрийн усанд орж байгаа мунаг залуус түүнийг хулгайн нүдээр тачаадан харж сэтгэл оюундаа хурьцал үйлдэж, хүчиндэж байгаагаар төсөөлдөг гэдгийг хожим Урнаа гадарлах тусам өөрт нь сайхан санагддаг болжээ. Яваандаа халуун ус ажиллуулдаг бүсгүй сэжигтэнүүдийг усанд оруулах тоолонд нүцгэн эрчүүлийг харж бяцхан "кайф" эдэлдэг, гаж зантай болсноо өөрөө ч мэдсэнгүй.
Орой гэртээ хариад өөрийн нөхрийнхөө дотоож руу гараа шургуулан үхсэн хулгана шиг жоохон тээрхийг илбэж суухдаа өөрийн мэдэлгүй санаа алддап болов. Батхүү нь хайр халамжаар дутаадаггүй ч гэлээ хүүхнийхээ дээр гарч дутуу хөвчирсөн эрхтнээ углаад хөдөлж эхлэхэд Урнаа шал өөр сексийг төсөөлөн бодно. Тэр мөнөөх мөрдөнд суугаа том том эрхтэнтэй эрчүүдийн дор өөрийгөө гийнэн хэвтэж байгаагаар төсөөлнө. Харин зургаан сарын дараа хүүхний амьдралд нэг том өөрчлөлт гарчээ. Ганцхудагийн аж ахуй дээр танил хоригдол Баяраа гэгч эр таслагдан ирсэн байна. Мөрдөнгийн аж ахуйд нийтдээ 20 гаруй хоригдол ажиллана.
Мөнөөх залуу ч аж ахуйн хоригдлуудын "хэнхэг" болсон болохоор эрхээ хасуулсан нөхдөөсөө хавьгүй илүү эрх мэдэлтэн аж. Тэр нэг орой буюу Урнааг жижүүрт гарсан шөнө Баяраа өрөөнд нь сэмхэн орж ирснээр хамаг хэрэг өрнөжээ. Олон жил орон шоронгоор гэр хийсэн тэрбээр Урнаагийн өрөөнд ганц цаг хальт суухдаа бүсгүйг ам хэлээрээ амархан уяраав. "Халуун усны бүсгүй" гэсэн шүлгээ хүртэл түүнд уншиж өгснөөр тэд энэ ахар богино хугацаанд улам илүү бие бие рүүгээ ойртжээ. Ханхар эрийн халуун амьсгал төөнөн дөхөхөд хүүхний хөх жирвэс хийж, толгой нь эргээд явчихав. Урнаагийн дүрэмт хувцас, богино банзлын доогуур цухуйх махлаг гуя урагш түрсэн хоёр том хөхийг харсан хоригдол эрийн цус булгилж, нүүр нь минчийтлээ хүрэнтээд иржээ. Тэр долоон жил шоронгоор явахдая эмэгтэй хүнтэй ингэж ойртон тулж үзсэнгүй. Сандрахдаа янжуур гарган татаж дуусаад хүүхний өрөөний чийдэнг чад хийтэл унтраачихав. Урнааг хүзүүдэн тэврэхэд хэн хэнийх нь цус булгилан, догдолж байгаагаа мэдэрч байлаа. Баяраа хэдийгээр гэрлэж амжаагүй явахдаа "аавын" хаалга татсан боловч наранд эмс охидоор дутаж үзээгүй гэхэд болно. Идэр насны эр эм хоёр эхлээд озолдон үнсэлдэв. Дараа нь халуун биесээрээ тас тэврэлдэж, хором хэр хэвтсэнээ ангаж цангасан биесээ "ундаалахаар хувцсаа нэг нэгээр нь тайлж хаясан байна. Урнаа хөхөвчнөөсөө бусдыг тайлан хоёр хөлөө хавчин хэвтэхэд Баяраа хүдэр чийрэг биеэ гайхуулах мэт түүний өмнө удаан гэгч хувцсаа нэг нэгээр шувтлана. Бүсгүйн хавчсан хөлийг зүүн өвдгөөрөө хагалан ороод хөхөвчийг тайлан хоёр том мээмийг нь илж, үнсэж эхлэв. Үүнийхээ дараа өмднийхөө цахилгааныг шарх хийтэл доошлуулан дотоожтойгоо хамт шувталлаа. Эр биеийн бахдал болсон хав халуун тээрхийгээ цогнойлгон хүүхний дээр морджээ. Ланжгар урт тээрхий гүрвэлзэн салтаа хооронд нь чичин дээшилсээр умдагны амсар дээр тулж түр азнав. Хэзээ мөдгүй аварга тээрхий хүч түрэн хар бяраар цохиж эхлэхийг зөнгөөр мэдэрсэн Урнаа айхдаа "Алий би хийе" гэв.
Урд өмнө зөндөө харсан атлаа умдагны уруулыг ханз татах шахам хүчлэн орж том эрхтний мөөгөн толгойг тосгуулан үмхэж "Ёох, ёох арай аядуу" гэж сулхан дуугарав. Үнэндээ Баяраагийн махан гадас хүүхний умдаг, уруулыг бадайруулан бүлж эхлэхэд Урнаагийн "Ёох ёох" гэх дуу нь гоё өвдөлт байсны илрэл ажээ. Тэгж тэгж хоригдол эрийн ханхар цээжийг базлан уйлагнан дур тавихдаа хорвоогийн хамгийн сайхан жаргалыг анх удаа амсах шиг мэдрэмж төрөв. Энэхүү хавьтлаас хойш Урнааг жижүүрт гарах тоолонд том тээрхийтэй хоригдол эр шөнө дөлөөр сэмхэн зочлон ирж, хоёул шүдээ тас зуугаад чимээ гаргалгүй загас наадуулдаг болжээ.
Бүсгүй гэртээ хариад шөнө нь нөхөртэйгөө энгэр зөрүүлэхэд түүнд өчүүхэн төдий ч гоё өвдөлт мэдрүүлэхээ байв. Түүнтэй ор дэрний ажил үүсгэнэ гэхээс хамаг бие нь арзас хийнэ. Мэдээж ийм гэр бүл яаж удаан тэсэх вэ. Батхүү ч учрыг гадарлан эхнэрээ төрхөмд нь буцаасан ба Урнаа ч ганц бие эрх чөлөөтэй хүүхэн болон хувирав. Удах тусам хоригдол залуу, мөрдөнгийн халуун усны хүүхэн хоёрын явдал задгайрч: улмаар "Ганцхудаг"-ийн удирдлагуудын чихэнд тэдний нууцхан бөгсний явдал сонсогдов.
Албан хаагчтай ёс бус харьцаанд орсон гэдгээр Баярааг Хархорины хорих луу цөлж, Урнаад арга хэмжээ аваад өнгөрөв. Гэвч "Ганцхудаг"-ийн халуун усны хүүхэн ахин нэг том тээрхийтэй хоригдлыг олж аваад бөгсний дасгал, фитнессээ хийсээр хэдэн жилийг ардаа орхив. Гэвч 2000 оны эхээр Урнаа нэг л өдөр усанд хаясан чулуу шиг ажлаа ч хүлээлгэж өгөлгүй алга болсон бөгөөд зарим хоригдлууд "Ахлагч Урнаа хаачсан юм бэ?" гэвэл харуулууд "Мэдэхгүй" гэхээс өөр үг хэлсэнгүй өнгөрчээ.
14 НАСТАЙ НУУЦ ХҮҮТЭЙ ГЭХ Т.БАЯСГАЛАНГИЙН ТУХАЙ 24 БАРИМТ
Монголын хамгийн баян эмэгтэй болно гэсэн мөрөөдөлдөө хүрэхийн тулд олон арван компани ажиллуулж бизнес эрхэлдэг болсон дуучин Т.Баясгалангийн тухай 24 баримтыг хүргэж байна.
1. СТА, дуучин Түвшинжаргалын Баясгалан унаган хотын хүүхэд. Гэхдээ Баянхонгор аймгийн Бууцагаан суманд өвөө, эмээгийнхээ гар дээр эрхэлж өссөн гэдэг.
2. Дуучин Т.Баясгалан СУИС-ийн 2003 оны төгсөлт юм. Түүнтэй дуучин С.Жавхлан, Чулуунбаатар нар нэг ангийнхан билээ.
3. "Баясгалантай дэлхий" эмэгтэйчүүдийн төрөх эмнэлэг байгуулж, "Эх орон" телевизийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж, "Зиндаа" сониныг худалдан авсан бөгөөд Хүүхдийн ертөнц хөгжлийн төлөө нэртэй ТББ байгуулжээ. Мөн арав гаруй компанийн хувьцаа эзэмшдэг нөхөр нь дуучин гэргийдээ олон зуун саяын үнэтэй зочид буудал, эмэгтэйчүүдийн эмнэлэг бэлэглэж байсан гэдэг. Түүнчлэн Налайхын хамгийн сайн элстэй карерийг худалдаж авсан байдаг. Тэрээр мөн элсний карерийнхаа хажуухан талд “Баясгалан” гэх нэртэй хүнсний дэлгүүр ажилуулж амжсан аж.
4. Хамгийн анхны ардын дуу нь нэгэн тоглолт дээр буурал аавыгаа баярлуулах гэж гэнэтийн бэлэг болгон ”Лоолой” дууг дуулсан нь аж. Гэтэл үзэгчид түүнийг хэд хэд дахиулсан аж. Буурал аав нь ч их баярласан гэдэг. Тэгээд л тэрээр сонсогчид маань, ард түмэн маань надаар ардын дуу дуулуулахыг хүсч байгаа юм байна гэж бодоод л дуулж эхэлсэн гэнэ.
5. Кёкшюүзан Д.Батбаяр, дуучин Т.Баясгалан хоёрын хайр дурлалын холбоо МТВ-ийн “Ардын дуу” нэвтрүүлэгт бэлтгэж эхлэх үеэс эхэлсэн гэдэг. Тэгээд Кёкшюүзан, дуучин хоёр маань 2007 онд танилцсан бол 2009 онд хуримаа хийсэн.
6. Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Т.Баясгалан "Рашаантын 13" нэртэй дэлгэцийн бүтээлд тоглохын хамт продюсерээр нь ажиллажээ.
7. Тэрээр өөрийгөө элдвээр муулагч хүмүүст хандаж хатуухан сануулга болох хэдэн үг хэлж байжээ. Тухайлбал, Би бурханд хайртай. Бурхан ч надад хайртай гэж боддог. Миний амьдрал бурхны зурсан зургаар л яваа. Намайг муулах хүмүүс орчлон дээр байдаг бол тэгж л заяагдсан хүмүүс байх. Түүгээрээ хэдэн төгрөг олдог бол тавилангаараа л амьдарч яваа биз. Гэхдээ “Тэнэг хүн тэнгэртэй тэрсэлдэнэ” гэж нэг үг бий. Намайг муулаад, надаас нуугдаж чадсан ч тэнгэрээс нуугдаж чадахгүй. Намайг муулж олсон тэр мөнгө нь үйлийн үр болоод өөрт нь хэд дахин муугаар тусна гэдгийг ухаараасай, тэд гэжээ.
8. Дуучин маань энэ оны гуравдугаар сарын 30-нд амаржиж, хосууд охинтой болсон юм. Тэдний ууган хүү Б.Элбэгбаяр өдгөө гурван настай аж. Түүнд эв нэгдэлтэй байхыг бэлэгдэн энэхүү нэрийг хайрласан гэдэг. МУГЖ Т.Баясгалан, Д.Батбаяр нар охиндоо Б.Нандинзаяа хэмээх нэр хайрлажээ.
9. Д.Батбаяр 2 хүүхэдтэй эхнэрээсээ салаад 3 жил ганцаар явсаны дараа дуучин Т.Баясгалантай гэр бүл болсон. Түүний анхны эхнэрийг Буянбилэг гэдэг. Уг нь Буянбилэгээс салахдаа тэрээр бага хүүгээ өөр дээрээ авчээ. Даанч гэрийн бараа хардаггүй аав, шинэхэн ээжтэйгээ хүү нь нэг л тасал болохгүй байгаа аж.
10. Т.Баясгаланг анхны нөхөр хүүхдээ орхисон гэдэг. Тэрээр үүнийгээ тас нуудаг ажээ. Өдгөө түүний хүү 14 настай бөгөөд аавтайгаа Увс аймагт амьдардаг сурагтай. Мөн хүүхэд нь Т.Баясгалан миний ээж ч гэсэн би ээжээсээ хэзээ ч юм гуйхгүй хэмээдэг гэсэн цуурхал хэвлэл мэдээллээр цацагдаж байсан.
11. Тэрээр нөхрийн хамт үндэснийхээ дээлээр ижилсэн гоёх дуртай. Тэр тусмаа тэмдэглэлт баяр ёслол, хүлээн авалт зэрэг дээр.
12. Уран бүтээл: Бурханы тарниудтай “Баяр баясгалан” хэмээх CD бичүүлсэн, “Арван тавны сар” гээд 19 дуутай CD гаргасан гэх мэт олон арван сайхан уран бүтээлтэй нэгэн билээ.
13. Тэрбээр анх дуу дуулж байхдаа хөгжмийн зохиолч М.Булганы “Хан шувуу” гэх дууг хулгайлан дуулж байсан хэрэгт холбогдож, Хөгжмийн зохиолчдын холбооноос хэл ам хийсний дүнд хэдэн төгрөг өгөөд салсан гэдэг юм билээ.
14. Хослон дуулж, урлагийн ертөнцөд хөл тавьсан ч хайр сэтгэлийн асуудлаасаа болж, тус тусын замаа хөөсөн дуучин С.Жавхлан, Т.Баясгалан нар нэг өдөр буюу 2008 оны 9 сарын 17-ны өдөр хуримаа хийжээ.
15. Т.Баясгалан нөхрийнхөө талаар: Миний хүү намайг дагахаасаа илүүтэй аавыгаа л дагадаг. Орой аавыгаа ороод ирэхээр хамгийн хурдан дээрээ тавиад л өмнөөс нь мөлхөөд очдог. Өглөө сэрэнгүүтээ аавынхаа хамар амаар оролдоод шулганаад эхэлнэ шүү дээ. Аав нь хүүдээ надаас илүү хувцас тааруулна. Размер, биед эвтэйхэн даавуу, өнгө, донжийг нь яаж тэгж тааруулж сонгодог байна вэ гэж гайхмаар. Голдуу Япон явахдаа хүүдээ хувцас хунар, тоглоомыг нь аваад ирдэг юм. Би ханиа биширдэг. Ажлаа ч хийнэ, гэр бүлээ ч анхаарна. Аль, алийг нь хослуулж чаддаг сайн аав байгаа юм. Ийм сайхан хүнийг бурхан надад бэлэглэсэн дээ. Би бурхны бэлгийг байнга авдаг азтай, жаргалтай эмэгтэй.
16. Тэрбээр дуу бүхнийг шүүрч дуулдаггүй. Аль болохоор ард түмэнд таалагдах, үнэн үгтэй, жинхэнэ яруу найраг байгаасай гэж хүсдэг байна. Тэр хүсэл нь ч дуугаа сонгоход их нөлөөлдөг гэнэ шүү.
17. Дуучин маань ардын дуу дуулах дуртай ажээ. Ардын дууны үг нь их гайхалтай ухаарал шингээсэн аялгуу сайхантай санагддаг байна. Тэрээр дуулах гээд үгийг нь цээжилж байхдаа буруу бүхнийг өөрөөсөө хайсан, бусдын сэтгэлийг дээдэлсэн, дотогшоогоо ариуссан байдаг үгтэй байдаг гэдгийг олж харжээ. Дуу бүхэндээ уужим сэтгэлээ бясалгаж байж шингээж дээ, миний ард түмэн гэж бодож ардын дуу дуулдаг байна.
18. Түүний хийсэн сайн үйлсийн аян: Баруунхараад 30 мянган чацарганы мод тарьсан, төрөх эмэгтэйчүүддээ зориул эмнэлэг буюу амрах төв байгуулсан, Аюурзана хэмээх шар буурцагны бараг загалмайлсан эцэг гэж хэлж болохоор эрдэмтэнтэй хамтарч Дорнодод олон сортын шар буурцаг тарьсан гэх мэт.
19. Хүн төрөлхтөнийг хүнсний хомсдлоос аврах цорын ганц ургамал бол шар буурцаг юм. Тэгвэл дуучин маань Шар буурцагны холбооны Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон ажээ.
20. Т.Баясгалан, Д.Батбаяр хоёрын ээж нар нь адилхан нэртэй. Бас адилхан овогтой юм. Тийм болохоор насаар арай ахмадыг нь хүндэтгэж том ээж, хэдэн насаар дүүг нь бага ээж гэж авгайлдаг юм байна. Том ээж маань өөрөө цагаан хоолтон, бясалгагч хүн аж.
21. 2012 оны сонгуулиар нөхөр нь Ховд аймагт нэр дэвшихэд тэрээр нутгийн иргэдэд Буянт гол хэмээн дууг дуулж өгсөн. Гэвч тэр нь амжилтад хүрээгүй байна.
22. Сонгуулийн үеэр Д.Батбаяр иргэдтэй уулзалт хийснийхээ дараа "За одоо Баясгалан эгчтэйгээ зургаа авахуул" хэмээн ПР-аа хийдэг байжээ. Тэглээ гээд иргэд түүнд саналаа өгөөгүй юм.
23. Тэрээр том хүүгээ Монголчуудаа баярлуулсан, дэлхийд нэрээ гаргасан бөх болоосой гэж хүсдэг байна. Сонирхуулахад, дуучины маань удамд ч бөх байдаг болохоор хүүгээ удамт бөхийн үр гэдэг байна. Тэгэхээр хоёр гавьяатын маань ууган хүү бөх болох байх.
24. Гэр бүлийн хосуудыг маань усанд живсэн залууг аварсан ачтангууд гэдэг. Тэрэлж, Горхид голын эрэг дээр амарч зугаалж яваад морьтойгоо усанд живж байсан залууг аварч арцаар утаж босгож ирсэн гэдэг. Харин хөлдөж үхэх гэж байсан морийг нь хөнжил бүтээлгээр ороож сэргээсэн аж.
1. СТА, дуучин Түвшинжаргалын Баясгалан унаган хотын хүүхэд. Гэхдээ Баянхонгор аймгийн Бууцагаан суманд өвөө, эмээгийнхээ гар дээр эрхэлж өссөн гэдэг.
2. Дуучин Т.Баясгалан СУИС-ийн 2003 оны төгсөлт юм. Түүнтэй дуучин С.Жавхлан, Чулуунбаатар нар нэг ангийнхан билээ.
3. "Баясгалантай дэлхий" эмэгтэйчүүдийн төрөх эмнэлэг байгуулж, "Эх орон" телевизийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүнээр ажиллаж, "Зиндаа" сониныг худалдан авсан бөгөөд Хүүхдийн ертөнц хөгжлийн төлөө нэртэй ТББ байгуулжээ. Мөн арав гаруй компанийн хувьцаа эзэмшдэг нөхөр нь дуучин гэргийдээ олон зуун саяын үнэтэй зочид буудал, эмэгтэйчүүдийн эмнэлэг бэлэглэж байсан гэдэг. Түүнчлэн Налайхын хамгийн сайн элстэй карерийг худалдаж авсан байдаг. Тэрээр мөн элсний карерийнхаа хажуухан талд “Баясгалан” гэх нэртэй хүнсний дэлгүүр ажилуулж амжсан аж.
4. Хамгийн анхны ардын дуу нь нэгэн тоглолт дээр буурал аавыгаа баярлуулах гэж гэнэтийн бэлэг болгон ”Лоолой” дууг дуулсан нь аж. Гэтэл үзэгчид түүнийг хэд хэд дахиулсан аж. Буурал аав нь ч их баярласан гэдэг. Тэгээд л тэрээр сонсогчид маань, ард түмэн маань надаар ардын дуу дуулуулахыг хүсч байгаа юм байна гэж бодоод л дуулж эхэлсэн гэнэ.
5. Кёкшюүзан Д.Батбаяр, дуучин Т.Баясгалан хоёрын хайр дурлалын холбоо МТВ-ийн “Ардын дуу” нэвтрүүлэгт бэлтгэж эхлэх үеэс эхэлсэн гэдэг. Тэгээд Кёкшюүзан, дуучин хоёр маань 2007 онд танилцсан бол 2009 онд хуримаа хийсэн.
6. Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Т.Баясгалан "Рашаантын 13" нэртэй дэлгэцийн бүтээлд тоглохын хамт продюсерээр нь ажиллажээ.
7. Тэрээр өөрийгөө элдвээр муулагч хүмүүст хандаж хатуухан сануулга болох хэдэн үг хэлж байжээ. Тухайлбал, Би бурханд хайртай. Бурхан ч надад хайртай гэж боддог. Миний амьдрал бурхны зурсан зургаар л яваа. Намайг муулах хүмүүс орчлон дээр байдаг бол тэгж л заяагдсан хүмүүс байх. Түүгээрээ хэдэн төгрөг олдог бол тавилангаараа л амьдарч яваа биз. Гэхдээ “Тэнэг хүн тэнгэртэй тэрсэлдэнэ” гэж нэг үг бий. Намайг муулаад, надаас нуугдаж чадсан ч тэнгэрээс нуугдаж чадахгүй. Намайг муулж олсон тэр мөнгө нь үйлийн үр болоод өөрт нь хэд дахин муугаар тусна гэдгийг ухаараасай, тэд гэжээ.
8. Дуучин маань энэ оны гуравдугаар сарын 30-нд амаржиж, хосууд охинтой болсон юм. Тэдний ууган хүү Б.Элбэгбаяр өдгөө гурван настай аж. Түүнд эв нэгдэлтэй байхыг бэлэгдэн энэхүү нэрийг хайрласан гэдэг. МУГЖ Т.Баясгалан, Д.Батбаяр нар охиндоо Б.Нандинзаяа хэмээх нэр хайрлажээ.
9. Д.Батбаяр 2 хүүхэдтэй эхнэрээсээ салаад 3 жил ганцаар явсаны дараа дуучин Т.Баясгалантай гэр бүл болсон. Түүний анхны эхнэрийг Буянбилэг гэдэг. Уг нь Буянбилэгээс салахдаа тэрээр бага хүүгээ өөр дээрээ авчээ. Даанч гэрийн бараа хардаггүй аав, шинэхэн ээжтэйгээ хүү нь нэг л тасал болохгүй байгаа аж.
10. Т.Баясгаланг анхны нөхөр хүүхдээ орхисон гэдэг. Тэрээр үүнийгээ тас нуудаг ажээ. Өдгөө түүний хүү 14 настай бөгөөд аавтайгаа Увс аймагт амьдардаг сурагтай. Мөн хүүхэд нь Т.Баясгалан миний ээж ч гэсэн би ээжээсээ хэзээ ч юм гуйхгүй хэмээдэг гэсэн цуурхал хэвлэл мэдээллээр цацагдаж байсан.
11. Тэрээр нөхрийн хамт үндэснийхээ дээлээр ижилсэн гоёх дуртай. Тэр тусмаа тэмдэглэлт баяр ёслол, хүлээн авалт зэрэг дээр.
12. Уран бүтээл: Бурханы тарниудтай “Баяр баясгалан” хэмээх CD бичүүлсэн, “Арван тавны сар” гээд 19 дуутай CD гаргасан гэх мэт олон арван сайхан уран бүтээлтэй нэгэн билээ.
13. Тэрбээр анх дуу дуулж байхдаа хөгжмийн зохиолч М.Булганы “Хан шувуу” гэх дууг хулгайлан дуулж байсан хэрэгт холбогдож, Хөгжмийн зохиолчдын холбооноос хэл ам хийсний дүнд хэдэн төгрөг өгөөд салсан гэдэг юм билээ.
14. Хослон дуулж, урлагийн ертөнцөд хөл тавьсан ч хайр сэтгэлийн асуудлаасаа болж, тус тусын замаа хөөсөн дуучин С.Жавхлан, Т.Баясгалан нар нэг өдөр буюу 2008 оны 9 сарын 17-ны өдөр хуримаа хийжээ.
15. Т.Баясгалан нөхрийнхөө талаар: Миний хүү намайг дагахаасаа илүүтэй аавыгаа л дагадаг. Орой аавыгаа ороод ирэхээр хамгийн хурдан дээрээ тавиад л өмнөөс нь мөлхөөд очдог. Өглөө сэрэнгүүтээ аавынхаа хамар амаар оролдоод шулганаад эхэлнэ шүү дээ. Аав нь хүүдээ надаас илүү хувцас тааруулна. Размер, биед эвтэйхэн даавуу, өнгө, донжийг нь яаж тэгж тааруулж сонгодог байна вэ гэж гайхмаар. Голдуу Япон явахдаа хүүдээ хувцас хунар, тоглоомыг нь аваад ирдэг юм. Би ханиа биширдэг. Ажлаа ч хийнэ, гэр бүлээ ч анхаарна. Аль, алийг нь хослуулж чаддаг сайн аав байгаа юм. Ийм сайхан хүнийг бурхан надад бэлэглэсэн дээ. Би бурхны бэлгийг байнга авдаг азтай, жаргалтай эмэгтэй.
16. Тэрбээр дуу бүхнийг шүүрч дуулдаггүй. Аль болохоор ард түмэнд таалагдах, үнэн үгтэй, жинхэнэ яруу найраг байгаасай гэж хүсдэг байна. Тэр хүсэл нь ч дуугаа сонгоход их нөлөөлдөг гэнэ шүү.
17. Дуучин маань ардын дуу дуулах дуртай ажээ. Ардын дууны үг нь их гайхалтай ухаарал шингээсэн аялгуу сайхантай санагддаг байна. Тэрээр дуулах гээд үгийг нь цээжилж байхдаа буруу бүхнийг өөрөөсөө хайсан, бусдын сэтгэлийг дээдэлсэн, дотогшоогоо ариуссан байдаг үгтэй байдаг гэдгийг олж харжээ. Дуу бүхэндээ уужим сэтгэлээ бясалгаж байж шингээж дээ, миний ард түмэн гэж бодож ардын дуу дуулдаг байна.
18. Түүний хийсэн сайн үйлсийн аян: Баруунхараад 30 мянган чацарганы мод тарьсан, төрөх эмэгтэйчүүддээ зориул эмнэлэг буюу амрах төв байгуулсан, Аюурзана хэмээх шар буурцагны бараг загалмайлсан эцэг гэж хэлж болохоор эрдэмтэнтэй хамтарч Дорнодод олон сортын шар буурцаг тарьсан гэх мэт.
19. Хүн төрөлхтөнийг хүнсний хомсдлоос аврах цорын ганц ургамал бол шар буурцаг юм. Тэгвэл дуучин маань Шар буурцагны холбооны Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон ажээ.
20. Т.Баясгалан, Д.Батбаяр хоёрын ээж нар нь адилхан нэртэй. Бас адилхан овогтой юм. Тийм болохоор насаар арай ахмадыг нь хүндэтгэж том ээж, хэдэн насаар дүүг нь бага ээж гэж авгайлдаг юм байна. Том ээж маань өөрөө цагаан хоолтон, бясалгагч хүн аж.
21. 2012 оны сонгуулиар нөхөр нь Ховд аймагт нэр дэвшихэд тэрээр нутгийн иргэдэд Буянт гол хэмээн дууг дуулж өгсөн. Гэвч тэр нь амжилтад хүрээгүй байна.
22. Сонгуулийн үеэр Д.Батбаяр иргэдтэй уулзалт хийснийхээ дараа "За одоо Баясгалан эгчтэйгээ зургаа авахуул" хэмээн ПР-аа хийдэг байжээ. Тэглээ гээд иргэд түүнд саналаа өгөөгүй юм.
23. Тэрээр том хүүгээ Монголчуудаа баярлуулсан, дэлхийд нэрээ гаргасан бөх болоосой гэж хүсдэг байна. Сонирхуулахад, дуучины маань удамд ч бөх байдаг болохоор хүүгээ удамт бөхийн үр гэдэг байна. Тэгэхээр хоёр гавьяатын маань ууган хүү бөх болох байх.
24. Гэр бүлийн хосуудыг маань усанд живсэн залууг аварсан ачтангууд гэдэг. Тэрэлж, Горхид голын эрэг дээр амарч зугаалж яваад морьтойгоо усанд живж байсан залууг аварч арцаар утаж босгож ирсэн гэдэг. Харин хөлдөж үхэх гэж байсан морийг нь хөнжил бүтээлгээр ороож сэргээсэн аж.
Subscribe to:
Posts (Atom)